Naprawa ZX Spectrum+ z krzakami na ekranie

Opublikowano 13 czerwca, 202522 września, 2025 przez V-12

Historia urządzenia i stan wizualny

Komputer ZX Spectrum+ z osobistej kolekcji. Nabyty „w ciemno” kilka lat wcześniej. Posiadał przylutowane złącze do portu rozszerzeń oraz nosił ślady wcześniej próby naprawy.

Naprawa ZX Spectrum+ z krzakami na ekranie – prawdziwe wyzwanie i błądzenie

Symptomy usterek ZX Spectrum są dosyć słabo opisane w Internecie, stąd też debiutancka naprawa mojego egzemplarza należała do czasochłonnych. Z pewnością komputer został podłączony do nieprawidłowego zasilacza (z odwrotną polaryzacją), ponieważ uszkodzony był stabilizator napięcia 7805. Po jego wymianie oraz wykonaniu prostej modyfikacji pozwalającej odbierać sygnał composite na dostępnym w modulatorze gnieździe RCA, otrzymałem na ekranie pierwsze oznaki życia. Wyglądały one dosyć specyficznie: szare zygzakowate kreski przelatujące z szybką prędkością, czasami zamieniające się w pionowe bloki z kwadratami. Po naciśnięciu przycisku reset na ekranie pojawiały się kolorowe krzaki.

Prace serwisowe były podzielone na etapy, ze względu na brak dostępności do części zamiennych. W pierwszej kolejności zweryfikowałem poprawność działania tzw. dolnego RAM-u. Następnie wymieniłem kondensatory (5 z nich było wyraźnie wyschniętych) oraz zdiagnozowałem uszkodzenie procesora Z80. Pomimo wstawienia sprawnego Z80, komputer nadal po uruchomieniu zachowywał się identycznie. Dalsze poszukiwania usterki były jak błądzenie we mgle. Dopiero otrzymanie układu ULA dzięki uprzejmości Jerzego z Retronics pozwoliło odnaleźć ostateczną przyczynę usterki. To był swoisty paradkos, albowiem poprzedni właściciel ZX-a na układzie ULA napisał czarnym markerem „OK”. Przynajmniej w tym obszarze naprawa komputera wyglądała jak młodzieńcza zabawa w podchody.

Następnym etapem prac była wymiana folii w klawiaturze. W komputerach ZX Spectrum+ oryginalne folie z czasem ulegały przerwaniu ze względu na ciepło emitowane przez 7805 i kumulowane na radiatorze. Operacja wymiany folii przebiegła pomyślnie i komputer po raz pierwszy mógł wyświetlić na ekranie coś więcej, aniżeli jedynie ekran startowy.

Ostatni etap czynności serwisowych obejmował wylutowanie gniazda rozszerzeń oraz oczyszczenie całego złącza rozszerzeń z zalegającej cyny. Dzięki temu uzyskałem stabilną pracę z rozszerzeniem o nazwie DivMMC.

Naprawę komputera ZX Spectrum+ realizowałem między 15 grudnia 2024 roku a 13 czerwca 2025 roku.

Poniższe zdjęcia prezentują przebieg naprawy.